Poszperaj w rodzinnej historii, może trafisz na "ciekawego" przodka...

W tym artykule przeczytasz między innymi o:

• pochodzeniu polskich nazwisk
• systemie wyszukiwania 
• wyszukiwarki pochodzenia nazwisk 

Niemal każdy spotyka w swoim życiu ludzi, którzy posiadają ciekawe, charakterystyczne, niespotykane, a czasami zabawne nazwiska. Czy osób z oryginalnymi nazwiskami jest w Polsce wielu? A może sam chciałbyś przekonać się, ilu jest obywateli, mających to samo nazwisko, co ty? Teraz jest na to bardzo prosty sposób.

W Polsce istnieje ponad 540 tys. różnych nazwisk. Od wielu lat najpopularniejsze nazwisko naszym kraju to Nowak. W 2023 r. nosiło je ponad 200 tys. osób. Na drugim miejscu, również bez niespodzianek, jest nazwisko Kowalski/Kowalska - ponad 136 tys. ludzi. Najniższy stopień podium przypada Wiśniewskim - ponad 108 tys. ludzi nosi takie nazwisko.

W pierwszej dziesiątce wśród najpopularniejszych nazwisk w Polsce znalazły się również: Wójcik, Kowalczyk, Kamiński/Kamińska, Lewandowski/Lewandowska, Zieliński/Zielińska, Szymański/Szymańska oraz Woźniak.

Zastanawiałeś się kiedyś, ile osób w Polsce nosi twoje nazwisko? Czy jest ono bardzo popularne i posiada je kilkadziesiąt tysięcy ludzi, a może wręcz przeciwnie - zaledwie garstka? Okazuje się, że w prosty i szybki sposób możemy to sprawdzić.

Dane dotyczące liczby osób noszących dane nazwisko, można znaleźć na stronie rządowej dane.gov.pl. Po wejściu na witrynę wybieramy zakładkę "ludność i społeczeństwo". Wówczas zostaniemy przekierowani na stronę, na której w polu wyszukiwania wpisujemy frazę "Nazwiska występujące w rejestrze PESEL".

W ostatnich latach również wielu Polaków coraz częściej zastanawia się, jakie są ich korzenie. Dotyczy to również pochodzenia nazwiska. Niektórzy doszukują się w swoim nazwisku podobieństw do nazwisk szlacheckich i uważają, że mogą być potomkami znanych szlachciców.
W polskim społeczeństwie panuje przekonanie, że szlacheckie nazwiska kończą się na -ski,-cki lub -icz. Okazuje się, że współczesne nazwisko z taką końcówką wcale nie musi należeć do osoby o szlacheckim pochodzeniu.
Dziś szlacheckie pochodzenie łączymy często z konkretnymi nazwiskami, zwłaszcza tymi zakończonymi ma "ski", "cki". Tymczasem ich posiadanie może wiązać się z represjami, wymierzonymi kiedyś przez zaborcę - nadawaniem nazwiska właściciela dóbr wszystkim pracującym u niego  chłopom. W uproszczeniu, odbywało się mniej więcej tak: Urzędnik pytał chłopa: "U kogo robisz na polu"? "U Potockiego". "To będziesz Potocki". Minęło ponad sto lat i dziś potomek owego chłopa być może pielęgnuje w głowie myśl, że jest spadkobiercą znamienitego rodu - czytamy w rozmowie z Interią Kingi Urbańskiej ze Stowarzyszenia Twoje Korzenie w Polsce.

Polscy szlachcice nadawali sobie przydomki, przezwiska czy imiona po to, aby odróżniały ich od innych przedstawicieli szlachty noszących to samo imię. Zaczęto je stosować również w XVII i XVIII wieku. Były tworzone podobnie - mogły pochodzić od imienia, nazwy miejscowości czy nazw zawodów, cech charakteru czy przedmiotów.

A oto wybrane nazwiska najbardziej znanych szlacheckich rodów w Polsce: Czartoryscy, Jasielscy, Lisowie, Kujawscy, Mazowieccy, Piastowie, Rawicze, Sypniewscy, Brzescy, Kaliscy czy Pyrzyccy.

W krajach Europy od lat tworzone są elektroniczne bazy nazwisk i słowniki nazwisk, które mają pomóc w poszukiwaniach. Podobnie jest w Polsce - pochodzenie swojego nazwiska można sprawdzić w prosty i szybki sposób. Jest to możliwe m.in. dzięki wyszukiwarce, którą stworzył Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk. 

"To bezpłatny i ogólnodostępny elektroniczny zbiór niemal 30 tys. haseł. Nazwiska są omówione w ujęciu współczesnym i historycznym. W słowniku można znaleźć informacje o pochodzeniu nazwiska oraz jego odmianie. Znajdziemy tam też częstotliwości występowania w poszczególnych województwach i na świecie. Specjalna aplikacja pozwala wyszukiwać nazwiska alfabetycznie i sortować wyniki" - czytamy na stronie Polskiej Akademii Nauk.
Do specjalnej wyszukiwarki - nazwiska.ijp.pan.pl - należy wpisać interesujące nas nazwisko. Przykładowo - niech będzie to nazwisko Kowalski. Po kliknięciu w lupę wyświetlą się szczegółowe informacje, w tym m.in. liczba użytkowników, ranga w Polsce, geografia nazwiska, zapisy historyczne, pochodzenie, prawdopodobne etymologie, struktura słowotwórcza czy nawet rozmieszczenie nazwiska w innych krajach.