Tu leży historia Białołęki

W tym artykule przeczytasz między innymi o:

• Cmentarzu Tarchomińskim
• historii nekropolii

Cmentarz Tarchomiński 

Był początkowo niewielką nekropolią powstałą w XVI wieku. Z biegiem lat rozrastał się. Po przyłączeniu Tarchomina do Warszawy oraz wchłonięciu dwóch sąsiadujących cmentarzy, jego powierzchnia wzrosła do ponad 2 ha powierzchni. Cmentarz powstał w tym samym okresie, co tutejsza parafia św. Jakuba Apostoła, tj. na początku XVI wieku. Ma on kształt prostokąta.

Został powiększony w 1945 poprzez zajęcie terenów dawnego cmentarza luterańskiego. Po raz drugi cmentarz został powiększony w 1959 roku z donacji Leona Hajdzionego.

Cmentarz obejmuje też tereny dawnego cmentarza polskokatolickiego.

Na cmentarzu znajdują się nieliczne pochówki żołnierzy poległych w czasie II wojny światowej (większość została po wojnie przeniesiona na cmentarz Wojskowy na Powązkach). Znajduje się tam również wydzielona kwatera zakonnic ze Zgromadzenia Sióstr Rodziny Maryi.

W centralnej części nekropolii znajduje się niewielka kaplica cmentarna.

Cmentarz pełen śladów

Cmentarz Tarchomiński przy ul. Mehoffera liczy ponad 200 lat. Założony został celowo na wydmowym wzgórzu. Dlaczego?

Mało kto wie, że Wisła wylewała wówczas dwa razy do roku, zalewała cały Tarchomin i Nowodwory. Ludzie chronili się między innymi na tym cmentarzu - mówił w TVN 24 Bartłomiej Włodkowski z Fundacji AVE.

Kwatery cmentarza

W zachodniej części mieści się Kwatera Żołnierzy Armii Krajowej. To pomnik-obelisk pamięci poległych w Kampinosie 11 żołnierzy II batalionu I Rejonu „Marianowo” VII Obwodu "Obroża", który jest również grobem symbolicznym kpt. "Motora" Jana Raczkowskiego. Żołnierze prowadzili w okolicy działania partyzanckie, a 21 września 1944 roku polegli w potyczce pod Polesiem Nowym w Puszczy Kampinoskiej. W 1946 roku zostali stamtąd ekshumowani na Cmentarz Tarchomiński i spoczęli w wydzielonej kwaterze. Pod koniec XX wieku odnowiono kwaterę, a w jej centrum wzniesiono pomnik, który został osłonięty i poświęcony przez proboszcza ks. Zbigniewa Drzewieckiego 17 września 1997 roku.

W południowo-zachodniej części cmentarza znajduje się sześć kolumbariów, a przy skrzyżowaniu ul. Majolikowej i ul. Mehoffera siódme. Powstawały one między 2010 i 2016 rokiem.

Najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z połowy XIX wieku. Do 2021 roku udało się odrestaurować dziewięć obiektów. W październiku 2019 roku odnowiono znaną rzeźbę Krychy Szporko. To biała rzeźba kobiety (nocą sprawia przerażające wrażenie), która w 1937 roku zmarła po urodzeniu dziecka. Mimo, że lekarz po porodzie zabronił jej wstawać z łóżka, chciała ogarnąć dom i zmarła sięgając po dzbanek, który wypadł jej z rąk. Zrozpaczony mąż ufundował rzeźbę i przychodził na cmentarz z patefonem, puszczając żonie jej ulubione piosenki. Wyremontowano również tzw. białołęckie winogrona, czyli nagrobek właściciela tutejszych winnic Josepha Labeya z XIX wieku, ozdobiony tymi owocami. Ten Francuz sprowadzony został na Białołękę przez właściciela okolicy hrabiego Tadeusza Mostowskiego, który chciał zbudować tu gliniany pałac. Labey założył winnicę mniej więcej na terenie dzisiejszego lasu między cmentarzem a Urzędem Gminy.

Pochowano tu również rzeźbiarza Stanisława Jagmina, profesorów Stanisława Kajfasza i Wincentego Kwiatkowskiego, polityka Pawła Siudaka czy malarza Engelberta Bytomskiego. Na cmentarzu jest też kwatera zakonnic ze Zgromadzenia Sióstr Rodziny Maryi.