Patroni białołęckich ulic #1 - Lucyna Messal

W tym artykule przeczytasz między innymi o:

• życiorysie primadonny
• ciekawostkach z jej życia

Lucyna Messal, właśc. Lucyna Mischal-Sztukowska, Messalka (ur. 16 października 1886 w Warszawie, zm. 10 grudnia 1953 tamże) – polska aktorka, śpiewaczka (sopran) i tancerka operetkowa, primadonna Operetki Warszawskiej.

Życiorys

Urodziła się w rodzinie majstra stolarskiego. Od 1901 pobierała lekcje śpiewu u Jana Reszkego i Stanisława Boguckiego, a także lekcje gry aktorskiej u Honoraty Leszczyńskiej. Zadebiutowała 14 stycznia 1904 w warszawskim Teatrze Nowości w roli Emilii w spektaklu Ach ta wiosna. Występ okazał się niepowodzeniem. Messal na pięć lat wycofała się z występów i intensywnie uczyła się śpiewu. Jej kolejnymi nauczycielami byli Wołoszko, Aleksandrowicz, Rybaczkow. Sukces przyniosła jej jednak dopiero rola Safii w Baronie cygańskim 24 marca 1909. Tego dnia okrzyknięto ją nową primadonną operetki Warszawskich Teatrów Rządowych, detronizując dotychczasową - Wiktorię Kawecką.

Debiut sceniczny

Również w 1909 roku zadebiutowała nagrywając płyty dla wytwórni Syrena Rekord.

28 października 1913 Lucyna Messal i Józef Redo w Teatrze Nowości wprowadzili i tańczyli jako pierwsi w Polsce tango, wykonując tango w operetce Targ na dziewczęta.

W czasie I wojny światowej występowała w Rosji, a po jej powrocie w 1918 roku warszawska publiczność przyjęła ją niezwykle manifestacyjnie. Ponownie stała się primadonną Teatru Nowości. Po 1922 występowała na scenach Warszawy, Lublina, Łodzi, Petersburga, Moskwy, Wiednia i Budapesztu.

Od 1926 roku śpiewała w Teatrze Messal i Niewiarowskiej, w sezonie 1927/1928 ponownie była aktorką w Teatrze Nowości. W 1928 roku występowała w teatrach: "Morskie Oko", Teatrze Małym we Lwowie oraz warszawskim teatrze "Znicz".

W roku 1929 otworzyła własny teatr muzyczny przy ulicy Marszałkowskiej 114 w Warszawie („Operetka Lucyny Messal”). W latach trzydziestych występowała w licznych teatrach rewiowych ("Wesoły Wieczór", "Hollywood", "Kameleon", "Praskie Oko", "8.15"). Od 1938 występowała w Teatrze Wielkim. W 1938 wystąpiła w epizodycznej roli pianistki Wandy w filmie Szczęśliwa trzynastka w reżyserii Mariana Czauskiego z muzyką Jerzego Petersburskiego.

Okupacja niemiecka

W okresie okupacji niemieckiej otworzyła „Bar pod Messalką” na Krakowskim Przedmieściu 16/18 vis á vis kościoła Świętego Krzyża. Występowała także w kawiarni „U Elny Gistedt”, mieszczącej się w pałacu Branickich przy ul. Nowy Świat 18.

Artystka pod tym adresem miała również swoje mieszkanie, stąd współcześnie kamienica ta zwana jest zwyczajowo kamienicą Pod Messalką.

Czasy powojenne

Po wojnie występowała w warszawskim Teatrze Nowym jako aktorka charakterystyczna. W listopadzie 1946 w sali „Romy” odbył się jubileusz 50-lecia jej pracy artystycznej.

Była legendą polskiej operetki, uwielbianą przez publiczność. Miała wspaniałe warunki sceniczne: urodę, figurę, talent i głos. W swoim repertuarze miała ponad 50 ról.

Została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. H-II-16/17).

Filmografia

• 1938 – Szczęśliwa trzynastka jako Pianistka Wanda
• 1914 – Tańce i śpiewy jako tancerka
• 1913 – Tańce niedźwiedzie jako tancerka
• 1913 – One Step jako tancerka
• 1913 – Tango jako tancerka

Spektakle teatralne (wybór)

• 1904 – Ach ta wiosna
• 1909 – Baron cygański jako Safi, Teatr Nowości (wznowienie 1913)
• 1909 – Piękność z Nowego Yorku, Teatr Nowości
• 1909 – Czar walca jako księżniczka, Teatr Nowości
• 1909 – Orfeusz w piekle jako Eurydyka, Teatr Nowości
• 1909 – Bohaterowie, Teatr Nowości (wznowienie 1913)
• 1909 – Ptasznik z Tyrolu jako listonoszka Gaga, Teatr Nowości
• 1909 – Piękna Helena jako Helena, Teatr Nowości
• 1909 – Rozwódka, Teatr Nowości
• 1910 – Manewry jesienne, Teatr Nowości
• 1910 – Hrabia Luxemburg, Teatr Nowości
• 1910 – Cygańska miłość, Teatr Nowości
• 1910 – Panna z lalką, Teatr Nowości
• 1911 – Cnotliwa Zuzanna, Teatr Nowości
• 1911 – Wesoła wdówka, Teatr Nowości
• 1912 – Romantyczna żona, Teatr Nowości
• 1912 – Wróg kobiet, Teatr Nowości
• 1912 – Czerwona dama, Teatr Nowości
• 1913 – Ewa, Teatr Nowości
• 1913 – Targ na dziewczęta, Teatr Nowości
• 1915 – Córka pani Angot, Teatr Nowości
• 1921 – Biały mazur, Teatr Nowości
• 1922 – Jej wysokość tancerka, Teatr Nowości
• 1923 – Bajadera, Teatr Nowości
• 1923 – Katia tancerka, Teatr Nowości
• 1924 – Frasquita, Teatr Nowości
• 1925 – Orłowa, Teatr Nowości
• 1925 – Wieszczka wód, Teatr Nowości
• 1927 – Noc Bacchusowa, Teatr Nowości
• 1927 – Paganini, jako księżna Lukki, Teatr Nowości
• 1927 – Królowa, Teatr Nowości
• 1928 – Piękność z Nowego Yorku, Teatr Nowości
• 1928 – Tego jeszcze nie było, "Morskie Oko"
• 1929 – Jasnowłosy Cygan, "Znicz"
• 1929 – Boska noc, "Teatr Lucy Messal"
• 1930 – Z Chłodnej na Nowy Świat, "Morskie Oko"
• 1932 – Walter pod Messalką, "Wesołe Oko"
• 1932 – Karnawał pod Messalką, "Wesoły Teatr"
• 1933 – Prosto z mostu, "Praskie Oko"
• 1933 – Klejnoty Pragi, "Praskie Oko"